Hemolyse
Inhoud
Definitie
Het vrijkomen van bestanddelen uit bloedcellen in het serum of plasma.
Dit wordt na centrifugatie duidelijk aan de rode verkleuring van serum of plasma en wordt veroorzaakt door hemoglobine afkomstig uit rode bloedcellen. Lekkage van intracellulaire stoffen kan zich ook voordoen zonder hemoglobinevrijzetting en -verkleuring (bvb. bij bewaring van bloed boven maar dicht bij het vriespunt). Ook bij lyse van thrombocyten en WBC komen interfererende stoffen vrij.
Van alle vormen van interferentie beïnvloedt hemolyse het grootste aantal analyses.[1]
|
|
|
| H-Index: L=12 R=23, niet | H-Index: L=12 R=94, zwak | H-Index: L=12 R=420, sterk |
Interferentiemechanismen
Hemolyse kan zowel verhoging als verlaging veroorzaken afhankelijk van de gemeten parameter en de aangewende meetmethode.
Efflux van intercellulaire stoffen
Bestanddelen die zich in belangrijke mate in RBC bevinden kunnen de serum/plasmaconcentratie sterk beïnvloeden.
Voorbeelden hiervan zijn
Optische interferentie
Het lichtabsorptiepatroon van hemoglobine vertoont een piek bij een golflengte van 415 nm en tussen 540 en 570 nm. De waargenomen verhoging of verlaging van een resultaat is afhankelijk van de methode (golflengte waarbij de parameter gemeten wordt) en de concentratie van het analyticum zelf. Dit doet zich bijvoorbeeld voor bij:
Chemische, biochemische en immunologische interferentie
Intracellulaire stoffen kunnen interfereren met de meetreactie. Voorbeelden hiervan zijn:
- Fructosamine: dmv NBT-methode is vals verhoogd. Hemoglobine reduceert net zoals fructosamine nitroblue tetrazolium (NBT). [2]
- CK is vals verhoogd. Erythtrocytair adenylaatkinase interfereert met de methode. Tot op zeker hoogte wordt dit voorkomen door de toevoeging van een selectieve inhibitor. Bij massief hemolyische stalen kan het resultaat gecorrigeerd worden door hemoglobine te bepalen op het serum wetende dat de bepaling 10 U/L toeneemt per 0.1 g/dL Hgb. [3]
- Bilirubine: Het peroxidatieve effect tgv auto-oxidatie van hemoglobine verbreekt de diazo-bilirubine binding die zorgt voor de kleurreactie waardoor de bilirubinemeting al naargelang de precieze samenstelling van het diazo-reagens licht tot drastisch verlaagd.[4]
Hoe wordt hemolyse gedetecteerd
Vanaf 300 mg/L (0.3 g/L) hemoglobine is hemolyse zichtbaar met het blote oog.
Telkens het staal over de biochemische analyzer loopt, wordt een bichromatische absorbantiemeting uitgevoerd op het staal na verdunning met fysiologisch water. Na meting bij een golflengte van 570 en bij 600 nm eventueel gecorrigeerd voor absorptie door lipemie wordt een H(emolyse)-index berekend. Voor elke parameter door het instrument uitgevoerd is er een maximale H-index gedefinieerd waarbij de meting nog betrouwbaar is. Indien deze overschreden wordt, wordt het resultaat als onuitvoerbaar gerapporteerd.
Een tabel met H-, L- en I-indexen voor de door ons toegepaste methodes voor een groot aantal biochemische bepalingen is hier raadpleegbaar.
Voor stalen die niet over het biochemietoestel lopen, wordt er geen H-index berekend en wordt hemolyse dus niet automatisch gerapporteerd.
Een verschil tussen MCHC en CHCM van >1.9 g/dL. in een EDTA-volbloed staal wijst op lipemie en/of hemolyse.
Kan men voor hemolyse corrigeren
Ja en nee. Voor efflux van intracellulaire bestanddelen of chemische interferentie kan men uiteraard niet corrigeren. Men kan immers niet weten welk aandeel er in het serum of plasma aanwezig was en hoeveel er uit de cellen is uitgetreden. Optische interferentie wordt tot op zeker hoogte gecompenseerd door een tweede meting uit te voeren van het reactiemengsel maar op een andere golflengte die niet beïnvloed wordt door de reactie zelf. Deze procedure wordt sample blanking of kortweg blanking genoemd.
Hoe hemolyse voorkomen
- Vermijd moeilijke bloedafname en meervoudige punctie. Desgevallend wordt ook vloeistof uit het omgevend weefsel mee opgezogen. Dit veroorzaakt thrombocytenaggregatie, verhoging van kalium en in erge gevallen een vervroegde stolling.
- Vermijd overdreven onderdruk. Dit beschadigt de opgezogen cellen en doet bloedvaten collaberen.
- Indien niet via een vacuumsysteem gewerkt wordt, haal de naald van de spuit bij het vullen van de tubes.
- Laat het bloed voorzichtig langs de rand van de tube lopen.
- Alle tubes (ook serumtubes!) dienen goed maar voorzichtig gemengd te worden door ze minimaal 5 maal volledig te zwenken. Niet of te zwak mengen veroorzaakt stolsels, schudden veroorzaakt hemolyse.
- Afcentrifugeren en scheiden van serum of plasma. Langdurig contact tussen stolsel en serum resp. cellen en plasma vergroot de kans op interferenties. Wanneer men een serum separator tube of heparine separator tube afcentrifugeert komt de gel tussen serum resp. plasma en cellen te zitten waarmee uitwisseling van stoffen tussen beide zones uitgesloten is. Gebruikt men afnametubes zonder deze gel dan moet het serum/plasma overgegoten worden in een nieuwe droge buis of epje.
- Te lang en/of te hard centrifugeren veroorzaakt eveneens hemolyse: de richtlijnen voor serumcollectie bedragen 1000-1200 g gedurende 10-15 minuten. Hoe een centrifuge instellen? lees hier.
- Gebruik bij vogels en reptielen heparine-tubes aangezien EDTA hemolyse kan veroorzaken.[5]
Referenties
- ↑ Dimeski: Interference testing. Clin Biochem Rev 2008;29 Suppl 1:S43-8. PMID: 18852856.
- ↑ Akane et al.: Colorimetric determination of fructosamine in hemolytic samples for the postmortem diagnosis of diabetes mellitus. Nihon Hoigaku Zasshi 1991;45:367-74. PMID: 1811101.
- ↑ Greenson et al.: The effect of hemolysis on creatine kinase determination. Arch. Pathol. Lab. Med. 1989;113:184-5. PMID: 2916906.
- ↑ van der Woerd-de Lange et al.: Studies on the interference by haemoglobin in the determination of bilirubin. J. Clin. Chem. Clin. Biochem. 1983;21:437-43. PMID: 6619741.
- ↑ Muro et al.: Effects of lithium heparin and tripotassium EDTA on hematologic values of Hermann's tortoises (Testudo hermanni). J. Zoo Wildl. Med. 1998;29:40-4. PMID: 9638624.
- ↑ Diagnostic Samples From the Patient to the Laboratory; 4th Ed, 2009; Walter G. Guder et al.; ISBN 978-3-52732307-4
