Fosfaat: verschil tussen versies

Uit wikilab
Ga naar: navigatie, zoeken
(→‎Conversie)
 
(→‎Hyperfosfatemie)
 
(21 tussenliggende revisies door dezelfde gebruiker niet weergegeven)
Regel 1: Regel 1:
−
Lethargie, anorexie, zwakte,braken, constipatie,polyurie, polydipsie
+
{{analyte
 +
|descr_nl = Fosfaat
 +
|syn = P
 +
|loinc = 2777-1
 +
|analyte_code = DP
 +
|request_code = 0250
 +
|cat = Biochemie
 +
|subcat = Ionen
 +
|sample_type = Serum (EDTA, Heparine)
 +
|sample_type_link= Serum
 +
|sample_volume = 250 µL (0.25 mL) serum/plasma
 +
|method = Fotometrisch
 +
|freq = ma-za
 +
|delay = zelfde dag
 +
|unit =  mg/dL
 +
|alt_unit = mmol/L
 +
|conv = mg/dL x 0.3229 = mmol/L
 +
|}}
 +
{{dog}}{{cat}}{{horse}}{{cattle}}
 +
==Indicaties==
 +
*Nieraandoening
 +
*Lethargie, anorexie, zwakte,braken, constipatie,polyurie, polydipsie
 +
*Hemolyse, verhoogd ALP
 +
*Faciale pruritus, tremor, fasciculaties, krampen, tetanie, beroerte
 +
*Diffuse beenderaandoening
 +
*ECG afwijking: lang QT met normaal QRScomplex of vroegtijdige ventrikelcontractie
 +
*Lymfadenopathie
 +
*Monitoring nierinsufficiënte hond en kat
  
−
Hemolyse, verhoogd ALP
+
==Staalname==
 +
{{Serum}}
 +
*Bij voorkeur: [[serum]]
 +
*Alternatief: [[heparine|Li-Heparine plasma]], [[EDTA|EDTA-plasma]]
  
−
Faciale pruritus, tremor, fasciculaties, krampen, tetanie, beroerte
+
*Vermijdt [[hemolyse]] of langdurig contact tussen plasma en RBC, RBC zijn rijk aan fosfaat.
  
−
Diffuse beenderaandoening
+
===Stabiliteit===
 +
*24u bij 15-25 °C
 +
*4d bij 2-8 °C
 +
*1j bij (-15)-(-25) °C
  
−
ECG afwijking: lang QT met normaal QRScomplex of vroegtijdige ventrikelcontractie
 
−
 
−
Lymfadenopathie
 
−
 
−
Monitoring nierinsufficiënte hond en kat
 
−
{| class="wikitable"
 
−
! Doelorganen
 
−
| Ionogram
 
−
|-
 
−
! Staal
 
−
| Serum, Heparine-plasma, EDTA-plasma
 
−
|-
 
−
! Minimum hoeveelheid
 
−
| 0.2ml
 
−
|-
 
−
! Methode
 
−
| Fotometrisch
 
−
|-
 
−
! Resultaat
 
−
| zelfde dag
 
−
|}
 
−
Vermijdt hemolyse, RBC zijn rijk aan fosfaat.
 
 
==Referentie-interval==
 
==Referentie-interval==
 
{| class="wikitable"
 
{| class="wikitable"
Regel 45: Regel 56:
 
| mg/dL
 
| mg/dL
 
|  
 
|  
−
| .68
+
| 0.68
 
| 1.61
 
| 1.61
 
| mmol/L
 
| mmol/L
Regel 54: Regel 65:
 
| mg/dL
 
| mg/dL
 
|  
 
|  
−
| .77
+
| 0.77
 
| 1.94
 
| 1.94
 
| mmol/L
 
| mmol/L
Regel 60: Regel 71:
 
! Paard
 
! Paard
 
| 2.2
 
| 2.2
−
| 4.5
+
| 4.1
 
| mg/dL
 
| mg/dL
 
|  
 
|  
−
| .71
+
| 0.71
−
| 1.45
+
| 1.32
 
| mmol/L
 
| mmol/L
 
|-
 
|-
Regel 76: Regel 87:
 
| mmol/L
 
| mmol/L
 
|}
 
|}
 +
 +
*Drachtige rund: 1 dag voor tot 2 dagen na partus: tot  3.8 mg/dL (1.25 mmol/L)
 
===Conversie===
 
===Conversie===
−
mg/dL x 0.3229 = mmol/L
+
{{#widget:Unitconversion
 +
|name={{PAGENAME}}
 +
|conv=0.3229
 +
|dec=2
 +
|unit1=mg/dL
 +
|unit2= mmol/L
 +
|}}
  
−
mmol/L x 3.0974 = mg/dL
+
== Interpretatie ==
−
 
+
===Hypofosfatemie===
−
  Jonge > oude
+
Kan ontstaan door
−
  Hond   < 3m 6.4 - 11.3 mg/dL
+
*verminderde darmresorptie
−
    3 - 6m 7.2 - 9.3 mg/dL
+
*verminderde renaal tubulaire reabsorptie
−
    6 - 12m 5.6 - 9.6 mg/dL
+
*verhoogde renale excretie
−
    1 - 2j 2.7 - 5.4 mg/dL
+
*een shift van extra- naar intracellulair (zoals K)
−
    2 - 8j 2.1 - 5.0 mg/dL
+
*een ontoereikende opname
−
    > 8j 2.1 - 5.2 mg/dL
+
  
−
  Kat  <3m 6.5 - 10.0 mg/dL
+
HypoP gaat dikwijls gepaard met hyperCa tgv neoplasie (lymfosarcoma), primaire hyperparathyroïdie, aggresieve behandeling van diabetische ketoacidosis met insuline en bicarbonaat en refeeding syndrome (bv. na leverlipidose). Milde hypoP (>2 mg/dL) in afwezigheid van hyperCa wordt beter genegeerd behalve bij ketoacidose.
−
  3 - 6m 6.1 - 10.4 mg/dL
+
−
  6 - 12m 4.4 - 8.6 mg/dL
+
−
  1 - 2j 2.9 - 7.3 mg/dL
+
−
  2 - 3j 2.8 - 6.6 mg/dL
+
−
  3 - 5j 2.4 - 5.6 mg/dL
+
−
  5 - 7j 2.8 - 6.0 mg/dL
+
−
  7 -10j 2.7 - 5.7 mg/dL
+
−
  > 10j 2.7 - 5.5 mg/dL
+
−
 
+
−
  Paard 1 - 2 jaar 4.1 - 7.6 mg/dL
+
−
      2 - 3 jaar 3.0 - 5.3 mg/dL
+
−
  4 - 15 jaar 2.2 - 4.5 mg/dL
+
−
    > 15 jaar 2.0 - 4.2 mg/dL
+
  
−
  Rund < 2m 2.6 - 3.5 mg/dL
+
Tijdens behandeling van ketoacidose kan erge hypoP ontstaan (<1 mg/dL). De concentratie wordt verdund door vloeistofinfusie en wordt na toediening van insuline en bicarbonaat nog eens extra verlaagd door een fosfaatshift van extra- naar intracellulair. Bovendien is fosfaat bij deze dieren initieel gewoonlijk normaal of reeds verlaagd.
−
  2 - 6m         2.5 - 3.1 mg/dL
+
−
  6 - 12m 2.4 - 2.9 mg/dL
+
−
  12 - 18m 1.6 - 2.3 mg/dL
+
  
−
Drachtige rund: 1 dag voor tot 2 dagen na partus: tot  3.8 mg/dL (1.25 mmol/L)
+
HypoP is een courante bevinding bij paarden met nierinsufficiëntie.
  
−
== Interpretatie ==
+
===Hyperfosfatemie===
−
'''Hypofosfatemie''' kan ontstaan door verminderde darmresorptie, verhoogde urinaire excretie, een shift van extra- naar intracellulair (zoals K) of een ontoereikende opname.
+
Kan ontstaan door
−
HypoP gaat dikwijls gepaard met hyperCa tgv neoplasie (lymfosarcoma), primaire hyperparathyroïdie, aggresieve behandeling van diabetische ketoacidosis met insuline en bicarbonaat en refeeding syndrome (bv. na leverlipidose). Milde hypoP (>2 mg/dL) in afwezigheid van hyperCa wordt beter genegeerd behalve bij ketoacidose.
+
*verhoogde darmresorptie
−
Tijdens behandeling van ketoacidose kan erge hypoP ontstaan (<1 mg/dL). De concentratie wordt
+
*verminderde urinaire excretie
−
verdund door vloeistofinfusie en wordt na toediening van insuline en bicarbonaat nog eens extra
+
*een shift van intra- naar extracellulair (zoals K)
−
verlaagd door een fosfaatshift van extra- naar intracellulair. Bovendien is fosfaat bij deze dieren initieel gewoonlijk normaal of reeds verlaagd.
+
*een verhoogde opname
 +
 
 +
Ten gevolge van
 +
*nierinsufficiëntie (acuut en chronisch), waaronder
 +
**Fanconi's syndroom [[wikipedia:Basenji|Basenji]]
 +
**renale cortexhypoplasie [[wikipedia:Cocker Spaniel|Cocker Spaniel]]
 +
**nefropathieën [[wikipedia:Dobermann|Dobermann]], [[wikipedia:Soft Coated Wheaten Terrirer|Westie]]
 +
*osteolytische beendertumor
 +
*hypervitD (rodenticide vergifitiging)
 +
*blaasruptuur
 +
*intravasculaire hemolyse
 +
*tumorcelnecrose
 +
*metabole acidose
 +
*fosfaatrijk dieet (vlees)
  
−
'''Hyperfosfatemie''' kan ontstaan door verhoogde darmresorptie, verminderde urinaire excretie, een shift van intra- naar extracellulair (zoals K) of een verhoogde opname.
 
 
De belangrijkste oorzaken van hyperP zijn nierinsufficiëntie (acuut en chronisch), hypervitD (rodenticide vergifitiging), hypoparathyroïdie en bij katten hyperthyroïdie. HyperP bij nierinsufficiëntie is het gevolg van verminderde GFI en gaat steeds uremie vooraf. Het treedt op wanneer de GFI ongeveer 20% beneden haar normale capaciteit gedaald is. HyperP is echter niet karakteristiek voor nierinsufficiëntie bij herbivoren, aangezien fosfaat ook via de darm geëlimineerd wordt.
 
De belangrijkste oorzaken van hyperP zijn nierinsufficiëntie (acuut en chronisch), hypervitD (rodenticide vergifitiging), hypoparathyroïdie en bij katten hyperthyroïdie. HyperP bij nierinsufficiëntie is het gevolg van verminderde GFI en gaat steeds uremie vooraf. Het treedt op wanneer de GFI ongeveer 20% beneden haar normale capaciteit gedaald is. HyperP is echter niet karakteristiek voor nierinsufficiëntie bij herbivoren, aangezien fosfaat ook via de darm geëlimineerd wordt.
 
HyperP is niet rechtstreeks levensbedreigend en verdwijnt als de onderliggende oorzaak aangepakt wordt.
 
HyperP is niet rechtstreeks levensbedreigend en verdwijnt als de onderliggende oorzaak aangepakt wordt.
 +
 
Gevaar: Op zichzelf veroorzaakt hyperP meestal geen symptomen. Wanneer de spiegel abrupt sterk verhoogd, bestaat het risico op hypoCa.
 
Gevaar: Op zichzelf veroorzaakt hyperP meestal geen symptomen. Wanneer de spiegel abrupt sterk verhoogd, bestaat het risico op hypoCa.
  
 
Wanneer de bijschildklieren langdurig gestimuleerd worden, neigen deze tot autonome PTH-secretie: i.e. secundaire hyperparathyroïdie wat leidt tot osteodystrofie en verkalking van weke weefsels. Dit fenomeen is vnl. van belang bij chronische nierinsufficiëntie bij hond en kat. HyperP ontstaat door een verminderde P-excretie, maar tegelijk is ook de vorming van actief vitamine D en de tubulaire Ca-resorptie gestoord wat het geïoniseerd Ca2+ doet afnemen. Dit is op zijn beurt een sterke prikkel voor PTH-secretie welke enerzijds de P-excretie wel vergemakkelijkt maar tegelijk ook het beenweefsel ontkalkt. Wanneer nu de PTH-secretie ontkoppelt raakt van inhiberende factoren ontstaat uiteindelijk een situatie waarbij het Ca x P produkt overschreden wordt. Verkalkingen zijn slechts van microscopisch aard en hebben de neiging zich af te zetten op reeds beschadigd weefsel, in casu de nieren. Op deze manier zet de destructie van nefronen zich progressief voort.
 
Wanneer de bijschildklieren langdurig gestimuleerd worden, neigen deze tot autonome PTH-secretie: i.e. secundaire hyperparathyroïdie wat leidt tot osteodystrofie en verkalking van weke weefsels. Dit fenomeen is vnl. van belang bij chronische nierinsufficiëntie bij hond en kat. HyperP ontstaat door een verminderde P-excretie, maar tegelijk is ook de vorming van actief vitamine D en de tubulaire Ca-resorptie gestoord wat het geïoniseerd Ca2+ doet afnemen. Dit is op zijn beurt een sterke prikkel voor PTH-secretie welke enerzijds de P-excretie wel vergemakkelijkt maar tegelijk ook het beenweefsel ontkalkt. Wanneer nu de PTH-secretie ontkoppelt raakt van inhiberende factoren ontstaat uiteindelijk een situatie waarbij het Ca x P produkt overschreden wordt. Verkalkingen zijn slechts van microscopisch aard en hebben de neiging zich af te zetten op reeds beschadigd weefsel, in casu de nieren. Op deze manier zet de destructie van nefronen zich progressief voort.
  
−
Hoewel erge hypoP soms asymptomatisch is, wordt de kans op intravasculaire hemolyse bij <1.5 – 2.0
+
Hoewel erge hypoP soms asymptomatisch is, wordt de kans op intravasculaire hemolyse bij <1.5 – 2.0 mg/dL reëel naast zwakte, ataxie en toevallen.
−
mg/dL reëel naast zwakte, ataxie en toevallen.
+
 
 +
==Referenties==
 +
* Ettinger S J & Feldman E C (2000) Textbook of Veterinary Internal Medicine. 5th ed. Philadelphia: W B Saunders & Co.
 +
* Kaneko J J, Harvey J W & Brass M L (1997) Clinical Biochemistry of Domestic Animals. 5th ed. Boston: Academic Press.
 +
* Duncan J R, Prasse K W & Mahaffey E A (1994) Veterinary Laboratory Medicine. Clinical Pathology. 3rd ed. Iowa: Iowa University Press.
 +
{{Reflist}}
 +
 
 
[[Category:LabWijzer]]
 
[[Category:LabWijzer]]

Huidige versie van 25 mei 2016 om 21:37

Benamingen en codes
Omschrijving Fosfaat
Synoniemen P
Loinc 2777-1
Code DP
Aanvraagcode 0250
Afname en methode
Staal Serum (EDTA, Heparine)
Min volume (?) 250 µL (0.25 mL) serum/plasma
Methode Fotometrisch
Rapportering
Rubriek Biochemie
Subrubriek Ionen
Frequentie ma-za
Doorlooptijd zelfde dag
Eenheid mg/dL
Alt. Eenheid mmol/L
Conversie mg/dL x 0.3229 = mmol/L
Dog.svgCat.svgHorse.svgCattle.svg

Indicaties

  • Nieraandoening
  • Lethargie, anorexie, zwakte,braken, constipatie,polyurie, polydipsie
  • Hemolyse, verhoogd ALP
  • Faciale pruritus, tremor, fasciculaties, krampen, tetanie, beroerte
  • Diffuse beenderaandoening
  • ECG afwijking: lang QT met normaal QRScomplex of vroegtijdige ventrikelcontractie
  • Lymfadenopathie
  • Monitoring nierinsufficiënte hond en kat

Staalname

Serumtube
  • Vermijdt hemolyse of langdurig contact tussen plasma en RBC, RBC zijn rijk aan fosfaat.

Stabiliteit

  • 24u bij 15-25 °C
  • 4d bij 2-8 °C
  • 1j bij (-15)-(-25) °C

Referentie-interval

Laag Hoog Eenheid Laag SI Hoog SI SI eenheid
Hond 2.1 5.0 mg/dL 0.68 1.61 mmol/L
Kat 2.4 6.0 mg/dL 0.77 1.94 mmol/L
Paard 2.2 4.1 mg/dL 0.71 1.32 mmol/L
Rund 5.0 7.1 mg/dL 1.61 2.29 mmol/L
  • Drachtige rund: 1 dag voor tot 2 dagen na partus: tot 3.8 mg/dL (1.25 mmol/L)

Conversie

Fosfaat mg/dL  x   =  mmol/L
 =   / 


Interpretatie

Hypofosfatemie

Kan ontstaan door

  • verminderde darmresorptie
  • verminderde renaal tubulaire reabsorptie
  • verhoogde renale excretie
  • een shift van extra- naar intracellulair (zoals K)
  • een ontoereikende opname

HypoP gaat dikwijls gepaard met hyperCa tgv neoplasie (lymfosarcoma), primaire hyperparathyroïdie, aggresieve behandeling van diabetische ketoacidosis met insuline en bicarbonaat en refeeding syndrome (bv. na leverlipidose). Milde hypoP (>2 mg/dL) in afwezigheid van hyperCa wordt beter genegeerd behalve bij ketoacidose.

Tijdens behandeling van ketoacidose kan erge hypoP ontstaan (<1 mg/dL). De concentratie wordt verdund door vloeistofinfusie en wordt na toediening van insuline en bicarbonaat nog eens extra verlaagd door een fosfaatshift van extra- naar intracellulair. Bovendien is fosfaat bij deze dieren initieel gewoonlijk normaal of reeds verlaagd.

HypoP is een courante bevinding bij paarden met nierinsufficiëntie.

Hyperfosfatemie

Kan ontstaan door

  • verhoogde darmresorptie
  • verminderde urinaire excretie
  • een shift van intra- naar extracellulair (zoals K)
  • een verhoogde opname

Ten gevolge van

  • nierinsufficiëntie (acuut en chronisch), waaronder
  • osteolytische beendertumor
  • hypervitD (rodenticide vergifitiging)
  • blaasruptuur
  • intravasculaire hemolyse
  • tumorcelnecrose
  • metabole acidose
  • fosfaatrijk dieet (vlees)

De belangrijkste oorzaken van hyperP zijn nierinsufficiëntie (acuut en chronisch), hypervitD (rodenticide vergifitiging), hypoparathyroïdie en bij katten hyperthyroïdie. HyperP bij nierinsufficiëntie is het gevolg van verminderde GFI en gaat steeds uremie vooraf. Het treedt op wanneer de GFI ongeveer 20% beneden haar normale capaciteit gedaald is. HyperP is echter niet karakteristiek voor nierinsufficiëntie bij herbivoren, aangezien fosfaat ook via de darm geëlimineerd wordt. HyperP is niet rechtstreeks levensbedreigend en verdwijnt als de onderliggende oorzaak aangepakt wordt.

Gevaar: Op zichzelf veroorzaakt hyperP meestal geen symptomen. Wanneer de spiegel abrupt sterk verhoogd, bestaat het risico op hypoCa.

Wanneer de bijschildklieren langdurig gestimuleerd worden, neigen deze tot autonome PTH-secretie: i.e. secundaire hyperparathyroïdie wat leidt tot osteodystrofie en verkalking van weke weefsels. Dit fenomeen is vnl. van belang bij chronische nierinsufficiëntie bij hond en kat. HyperP ontstaat door een verminderde P-excretie, maar tegelijk is ook de vorming van actief vitamine D en de tubulaire Ca-resorptie gestoord wat het geïoniseerd Ca2+ doet afnemen. Dit is op zijn beurt een sterke prikkel voor PTH-secretie welke enerzijds de P-excretie wel vergemakkelijkt maar tegelijk ook het beenweefsel ontkalkt. Wanneer nu de PTH-secretie ontkoppelt raakt van inhiberende factoren ontstaat uiteindelijk een situatie waarbij het Ca x P produkt overschreden wordt. Verkalkingen zijn slechts van microscopisch aard en hebben de neiging zich af te zetten op reeds beschadigd weefsel, in casu de nieren. Op deze manier zet de destructie van nefronen zich progressief voort.

Hoewel erge hypoP soms asymptomatisch is, wordt de kans op intravasculaire hemolyse bij <1.5 – 2.0 mg/dL reëel naast zwakte, ataxie en toevallen.

Referenties

  • Ettinger S J & Feldman E C (2000) Textbook of Veterinary Internal Medicine. 5th ed. Philadelphia: W B Saunders & Co.
  • Kaneko J J, Harvey J W & Brass M L (1997) Clinical Biochemistry of Domestic Animals. 5th ed. Boston: Academic Press.
  • Duncan J R, Prasse K W & Mahaffey E A (1994) Veterinary Laboratory Medicine. Clinical Pathology. 3rd ed. Iowa: Iowa University Press.
Overgenomen van "http://wikilab.zoolyx.be/mediawiki/index.php?title=Fosfaat&oldid=7580"