Fenobarbital: verschil tussen versies
Uit wikilab
(→Interpretatie) |
|||
| (14 tussenliggende revisies door dezelfde gebruiker niet weergegeven) | |||
| Regel 19: | Regel 19: | ||
{{dog}} | {{dog}} | ||
==Indicaties== | ==Indicaties== | ||
| − | *Instellen en opvolgen fenobarbital- of primidonetherapie bij epilepsiepatiënten | + | *Instellen en opvolgen fenobarbital- of primidonetherapie bij epilepsiepatiënten |
| + | *Hervallen epilepsieaanvallen | ||
*Overdosis: slaperigheid, ataxie, polydipsie, polyfagie. | *Overdosis: slaperigheid, ataxie, polydipsie, polyfagie. | ||
| + | |||
==Staalname== | ==Staalname== | ||
{{serum}} | {{serum}} | ||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | + | '''Frequentie''' | |
| + | *na instellen van de therapie | ||
| + | *hercontrole na 3m | ||
| + | *routinecontrole vervolgens om de 6m. | ||
| + | *na elke dosiswijziging | ||
| + | *Bij het starten of wijzigen van de dosering 15 d (5 x t1/2) wachten vooraleer opnieuw een steady state bereikt wordt | ||
| + | |||
| + | '''Tijdstip van afname''' | ||
| + | *toxiciteit: piekconcentratie, ie 4-6u na de laatste toediening | ||
| + | *hervallen: dalconcentratie, ie vlak voor de volgende toediening | ||
| + | *steady state onbekend: beide concentraties noodzakelijk | ||
| + | *routinecontrole in steady state zonder klachten: één van beide volstaat. Tijdens steady state is er weinig verschil tussen piek en dal. Dalconcentratie theoretisch het meest geschikt om onderdosering te detecteren. Gebruik voor dezelfde patient in elk geval steeds hetzelfde meetpunt. | ||
==Referentie-interval== | ==Referentie-interval== | ||
| Regel 41: | Regel 51: | ||
|- | |- | ||
! Hond | ! Hond | ||
| − | | | + | | 20 |
| − | | | + | | 40 |
| mg/L | | mg/L | ||
| | | | ||
| − | | | + | | 86 |
| − | | | + | | 172 |
| µmol/L | | µmol/L | ||
|- | |- | ||
| Regel 79: | Regel 89: | ||
== Interpretatie == | == Interpretatie == | ||
| + | Het bijstellen van de dosis kan op basis van een dubbelmeting (meest nauwkeurig) of op basis van een enkelvoudige meting (zie ook [[#Staalname]]). | ||
| − | + | Indien geen respons ondanks een dalconcentratie binnen het therapeutisch bereik, mag men de dosis voorzichtig opdrijven met stapjes van 5 mg/L tot de maximum therapeutische concentratie of de beoogde respons bereikt wordt. | |
| − | + | ||
| − | + | ||
| − | + | ||
| − | + | ||
| − | Indien geen respons ondanks een dalconcentratie binnen het therapeutisch bereik, mag men de dosis voorzichtig opdrijven met stapjes van 5 mg/L tot de maximum therapeutische concentratie of de beoogde respons bereikt | + | |
Bij toxiciteit gaat men hetzelfde te werk maar in omgekeerde zin tot de minimum therapeutische concentratie ingesteld is. | Bij toxiciteit gaat men hetzelfde te werk maar in omgekeerde zin tot de minimum therapeutische concentratie ingesteld is. | ||
| − | + | ===Op basis van een enkelvoudige meting=== | |
{|style="width:100x;" | {|style="width:100x;" | ||
|<pre>nieuwe dosis = (oude dosis x doelconcentratie) / gemeten concentratie</pre> | |<pre>nieuwe dosis = (oude dosis x doelconcentratie) / gemeten concentratie</pre> | ||
| Regel 97: | Regel 103: | ||
M.a.w. als de dosis verdubbelt, zal de bereikte plasmaconcentratie ook verdubbelen en vice versa. | M.a.w. als de dosis verdubbelt, zal de bereikte plasmaconcentratie ook verdubbelen en vice versa. | ||
| − | + | ===Op basis van piek- en dalconcentratie=== | |
Met de piek- (C1) en de dalconcentratie (C2) kan men de eliminatieconstante k<sub>e</sub> en de halfwaardetijd (t<sub>1/2</sub>) berekenen aan de hand van volgende formules. | Met de piek- (C1) en de dalconcentratie (C2) kan men de eliminatieconstante k<sub>e</sub> en de halfwaardetijd (t<sub>1/2</sub>) berekenen aan de hand van volgende formules. | ||
| Regel 108: | Regel 114: | ||
Indien t<sub>1/2</sub> <36u of de piek- en dalconcentratie >25% verschillen wordt een 3x-daagse dosis aangeraden. | Indien t<sub>1/2</sub> <36u of de piek- en dalconcentratie >25% verschillen wordt een 3x-daagse dosis aangeraden. | ||
| − | + | ===KBr=== | |
| − | + | ||
Combinatie met KBr verbreedt het therapeutisch bereik (4-56 mg/L). Aangezien sommige honden enkel met KBr gebaat zijn, is er geen echte benedengrens voor de therapeutische fenobarbitalconcentratie igv combinatietherapie. | Combinatie met KBr verbreedt het therapeutisch bereik (4-56 mg/L). Aangezien sommige honden enkel met KBr gebaat zijn, is er geen echte benedengrens voor de therapeutische fenobarbitalconcentratie igv combinatietherapie. | ||
| + | |||
| + | ===Nevenwerkingen=== | ||
| + | Fenobarbital induceert leverenzymes (ALP, ALT) bij de meeste honden maar zelden bij de kat. Chronisch gebruik kan ook het serum albumine en cholesterol doen dalen hoewel ernstig leverfalen (icterus, cirrhose, encefalopathie) heel ongewoon is. Dosisvermindering is gewoonlijk voldoende om de leverenzymes te doen dalen. Bromide kan noodzakelijk zijn om de epilepsie-aanvallen onder controle te houden. | ||
| + | |||
| + | ==Farmacologie== | ||
| + | Fenobarbital verhoogt de aanvaldrempel en verlaagt de elektrische activiteit van de aanvalfocus door de werking van [[wikipedia:GABA | GABA]] te versterken. Het geleidingsvermogen in de neurone voor Cl-ionen wordt hierdoor verhoogd evenals de noodzakelijke depolarisatiepotentiaal. Een effect dat vermoedelijk slechts bij hoge concentraties een belangrijke rol speelt is dat tevens de Ca-influx in de zenuwcellen verminderd wordt waardoor de release van neurotransmitters afneemt.<ref>{{Riviere}}</ref> | ||
| + | |||
{|class="wikitable" | {|class="wikitable" | ||
| Regel 117: | Regel 129: | ||
|Primidone | |Primidone | ||
|- | |- | ||
| − | !Absorptie oraal | + | !Absorptie oraal |
| − | + | ||
|hond 0.7 l/kg | |hond 0.7 l/kg | ||
|idem | |idem | ||
|- | |- | ||
!Halfwaardetijd | !Halfwaardetijd | ||
| − | | | + | |24-40 u |
|6.1 u | |6.1 u | ||
|- | |- | ||
| Regel 131: | Regel 142: | ||
|- | |- | ||
!Dosis hond | !Dosis hond | ||
| − | |2 mg/kg 2x/d | + | |2.5 mg/kg 2x/d |
|11-25 mg/kg 1-2x/d | |11-25 mg/kg 1-2x/d | ||
|- | |- | ||
| Regel 139: | Regel 150: | ||
|- | |- | ||
|} | |} | ||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
==Referenties== | ==Referenties== | ||
{{Reflist}} | {{Reflist}} | ||
[[Category:LabWijzer]] | [[Category:LabWijzer]] | ||
Huidige versie van 29 nov 2014 om 11:20
| ||||||||||||||||||||||||||||||||||
Inhoud
Indicaties
- Instellen en opvolgen fenobarbital- of primidonetherapie bij epilepsiepatiënten
- Hervallen epilepsieaanvallen
- Overdosis: slaperigheid, ataxie, polydipsie, polyfagie.
Staalname
Frequentie
- na instellen van de therapie
- hercontrole na 3m
- routinecontrole vervolgens om de 6m.
- na elke dosiswijziging
- Bij het starten of wijzigen van de dosering 15 d (5 x t1/2) wachten vooraleer opnieuw een steady state bereikt wordt
Tijdstip van afname
- toxiciteit: piekconcentratie, ie 4-6u na de laatste toediening
- hervallen: dalconcentratie, ie vlak voor de volgende toediening
- steady state onbekend: beide concentraties noodzakelijk
- routinecontrole in steady state zonder klachten: één van beide volstaat. Tijdens steady state is er weinig verschil tussen piek en dal. Dalconcentratie theoretisch het meest geschikt om onderdosering te detecteren. Gebruik voor dezelfde patient in elk geval steeds hetzelfde meetpunt.
Referentie-interval
| Laag | Hoog | Eenheid | Laag SI | Hoog SI | SI eenheid | ||
|---|---|---|---|---|---|---|---|
| Hond | 20 | 40 | mg/L | 86 | 172 | µmol/L | |
| Kat | 20 | 40 | mg/L | 86 | 172 | µmol/L | |
| Paard | 30 | 40 | mg/L | 129 | 172 | µmol/L |
Therapeutische concentratie bij monotherapie
Conversie
Interpretatie
Het bijstellen van de dosis kan op basis van een dubbelmeting (meest nauwkeurig) of op basis van een enkelvoudige meting (zie ook #Staalname).
Indien geen respons ondanks een dalconcentratie binnen het therapeutisch bereik, mag men de dosis voorzichtig opdrijven met stapjes van 5 mg/L tot de maximum therapeutische concentratie of de beoogde respons bereikt wordt.
Bij toxiciteit gaat men hetzelfde te werk maar in omgekeerde zin tot de minimum therapeutische concentratie ingesteld is.
Op basis van een enkelvoudige meting
nieuwe dosis = (oude dosis x doelconcentratie) / gemeten concentratie |
M.a.w. als de dosis verdubbelt, zal de bereikte plasmaconcentratie ook verdubbelen en vice versa.
Op basis van piek- en dalconcentratie
Met de piek- (C1) en de dalconcentratie (C2) kan men de eliminatieconstante ke en de halfwaardetijd (t1/2) berekenen aan de hand van volgende formules.
ke = ln(C1/C2) / (t2-t1)
t1/2 = 0.693 / -ke
Indien t1/2 <36u of de piek- en dalconcentratie >25% verschillen wordt een 3x-daagse dosis aangeraden.
KBr
Combinatie met KBr verbreedt het therapeutisch bereik (4-56 mg/L). Aangezien sommige honden enkel met KBr gebaat zijn, is er geen echte benedengrens voor de therapeutische fenobarbitalconcentratie igv combinatietherapie.
Nevenwerkingen
Fenobarbital induceert leverenzymes (ALP, ALT) bij de meeste honden maar zelden bij de kat. Chronisch gebruik kan ook het serum albumine en cholesterol doen dalen hoewel ernstig leverfalen (icterus, cirrhose, encefalopathie) heel ongewoon is. Dosisvermindering is gewoonlijk voldoende om de leverenzymes te doen dalen. Bromide kan noodzakelijk zijn om de epilepsie-aanvallen onder controle te houden.
Farmacologie
Fenobarbital verhoogt de aanvaldrempel en verlaagt de elektrische activiteit van de aanvalfocus door de werking van GABA te versterken. Het geleidingsvermogen in de neurone voor Cl-ionen wordt hierdoor verhoogd evenals de noodzakelijke depolarisatiepotentiaal. Een effect dat vermoedelijk slechts bij hoge concentraties een belangrijke rol speelt is dat tevens de Ca-influx in de zenuwcellen verminderd wordt waardoor de release van neurotransmitters afneemt.[1]
| Fenobarbital | Primidone | |
| Absorptie oraal | hond 0.7 l/kg | idem |
| Halfwaardetijd | 24-40 u | 6.1 u |
| Steady state | 14-16 d | 14-16 d |
| Dosis hond | 2.5 mg/kg 2x/d | 11-25 mg/kg 1-2x/d |
| Dosis kat | idem | niet aangeraden |
Referenties
- ↑ Veterinary Pharmacology and Therapeutics; Jim E. Riviere & Mark G. Papich; 2009; ISBN 9780813820613
