Cortisol: verschil tussen versies

Uit wikilab
Ga naar: navigatie, zoeken
(→‎Monitoring)
 
(15 tussenliggende revisies door dezelfde gebruiker niet weergegeven)
Regel 1: Regel 1:
−
'''Hyperadrenocorticisme''':
+
{{analyte
 +
|descr_nl = Cortisol
 +
|syn =
 +
|loinc = 2143-6 41407-8 40928-4
 +
|analyte_code = DCORT
 +
|request_code =
 +
|cat = Biochemie
 +
|subcat = Bijnier
 +
|sample_type = Serum (EDTA, Heparine, Citraat)
 +
|sample_type_link= Serum
 +
|sample_volume = 300 µL (0.3 mL) serum/plasma
 +
|method = Elektrochemiluminescentie
 +
|freq = ma-za
 +
|delay = zelfde dag
 +
|unit = µg/dL
 +
|alt_unit = nmol/L
 +
|conv = µg/dL x 27.586 = nmol/L
 +
|}}
 +
{{dog}}
 +
==Indicatie==
 +
*Diagnostisch enkel zinvol in combinatie met [[ACTH stimulatietest]] of Dexamethasone supressietesten.
 +
*Monitoring trilostane therapie (alternatief voor de [[ACTH stimulatietest]]): na 10d, 28d, 12w en vervolgens om de 3m.
  
−
Polydipsie, polyurie, polyfagie, alopecie
+
==Staalname==
 +
{{Serum}}
  
−
Calcinosis cutis, (epi)dermisatrofie, potbelly, anoestrus, hepatomegalie
+
*Bij voorkeur: [[serum]]
 +
*Voor monitoring is het van belang om steeds op consequent dezelfde moment bloed te af te nemen, bij voorkeur 4-6u na de laatste toediening.
  
−
Chronische urineweginfectie, insulineresistentie, stress leukogram, cALP
 
−
 
−
'''Hypoadrenocorticisme''':
 
−
 
−
Lethargie, depressie, anorexia, braken, zwakte, gewichtsverlies
 
−
 
−
Bradycardie, hypovolemie
 
−
 
−
HypoNa, hyperK
 
−
{| class="wikitable"
 
−
! Doelorganen
 
−
| Bijnier
 
−
|-
 
−
! Staal
 
−
| Serum, EDTA-plasma
 
−
|-
 
−
! Minimum hoeveelheid
 
−
| 0.3ml
 
−
|-
 
−
! Methode
 
−
| chemiluminiscentie
 
−
|-
 
−
! Resultaat
 
−
| dagelijks
 
−
|}
 
−
 
−
Uitsluitend gebruiken in combinatie met ACTH-stimulatie of Dexamethasone supressietesten.
 
−
 
−
(Afcentrifugeren en plasma) gekoeld verzenden gedurende max 72u.
 
 
==Referentie-interval==
 
==Referentie-interval==
 
{| class="wikitable"
 
{| class="wikitable"
Regel 46: Regel 40:
 
|-
 
|-
 
! Hond
 
! Hond
−
| 1.5
+
| 1.8
 
| 6.5
 
| 6.5
 
| µg/dL
 
| µg/dL
 
|  
 
|  
−
| 40
+
| 50
 
| 180
 
| 180
 
| nmol/L
 
| nmol/L
Regel 81: Regel 75:
 
| nmol/L
 
| nmol/L
 
|}
 
|}
−
===Conversie===
 
−
µg/dL x 27.586 = nmol/L
 
−
µg/L x 2.7586 = nmol/L
 
−
nmol/L x 0.03625 = µg/dL
 
−
nmol/L x 0.3625 = µg/L
 
−
 
 
* Basaalwaarden
 
* Basaalwaarden
 +
 +
===Conversie===
 +
{{#widget:Unitconversion
 +
|name={{PAGENAME}}
 +
|conv=27.586
 +
|dec=1
 +
|unit1=µg/dL
 +
|unit2= nmol/L
 +
|}}
  
 
== Interpretatie ==
 
== Interpretatie ==
 
Een enkelvoudige bepaling heeft geen diagnostisch nut. Op één uitzondering na een basale waarde van >2 µgdL sluit hypoadrenocorticisme uit. Voor de bevestiging ervan echter blijft een [[ACTH stimulatietest]] noodzakelijk.<ref>{{#pmid:7141976}}</ref>
 
Een enkelvoudige bepaling heeft geen diagnostisch nut. Op één uitzondering na een basale waarde van >2 µgdL sluit hypoadrenocorticisme uit. Voor de bevestiging ervan echter blijft een [[ACTH stimulatietest]] noodzakelijk.<ref>{{#pmid:7141976}}</ref>
  
−
Belangrijkste endogeen glucocorticosteroïd van zoogdieren, geproduceerd door de zona fasciculata van de bijnieren. In het perifere bloed van volwassen vogels is bijna geen cortisol aanwezig, corticosterone is hier het voornaamste glucocorticoïd.
+
===Monitoring===
 +
Steeds in combinatie met klinische respons interpreteren.
  
−
Vasten gedurende 36u beïnvloedde de cortisolspiegel niet. Evenmin bestond er bij hond en kat een klinisch detecteerbaar diurnaal excretieritme, zoals bij de mens ,maar eerder een episodische fluctuatie.
+
{|class=wikitable
 +
!''Cortisol basaal''
 +
! <1.8 µg/dL
 +
! >1.8 µg/dL
 +
|-
 +
|
 +
|  oversuppressie mogelijk
 +
| oversuppressie uitgesloten
 +
|-
 +
!''Kliniek''
 +
|
 +
|
 +
|-
 +
! OK
 +
| Therapie verderzetten, na 10d opnieuw controleren
 +
| Therapie verderzetten, opvolgen volgens schema
 +
|-
 +
! Slecht
 +
| Therapie stoppen
 +
| Tekens van HAC, dosis voorzichtig opdrijven, na 10d opnieuw controleren
 +
|}
 +
 
 +
==Interferrentie==
 +
* Fysiologisch factoren zoals leeftijd, cyclusstadium, dracht en pre- en postpartum kunnen de basale cortisolconcentratie beïnvloeden; uiteraard ook stress en elke situatie die daartoe aanleiding kan geven (chronische ziekte incl.).
 +
* Glucocorticoïden kruisreageren met de bepaling. De gemeten waarden zullen verhoogd zijn zolang de stof in het bloed aanwezig is, daarna zijn ze verlaagd door hun latent negatief feedback-effect.
  
−
Fysiologisch factoren zoals leeftijd, cyclusstadium, dracht en pre- en postpartum kunnen de basale cortisolconcentratie beïnvloeden; uiteraard ook stress en elke situatie die daartoe aanleiding kan geven (chronische ziekte incl.).
+
==Fysiologie==
 +
Cortisol is het belangrijkste endogeen glucocorticosteroïd van zoogdieren, geproduceerd door de zona fasciculata van de bijnieren. In het perifere bloed van volwassen vogels is bijna geen cortisol aanwezig, corticosterone is hier het voornaamste glucocorticoïd.
  
−
Glucocorticoïden kruisreageren met de bepaling. De gemeten waarden zullen verhoogd zijn zolang de stof in het bloed aanwezig is, daarna zijn ze verlaagd door hun latent negatief feedback-effect.
+
Vasten gedurende 36u beïnvloedde de cortisolspiegel niet. Evenmin is er bij hond en kat een klinisch detecteerbaar diurnaal excretieritme, zoals bij de mens ,maar eerder een episodische fluctuatie.
  
 
Cortisol levels
 
Cortisol levels
Regel 105: Regel 128:
 
   kleine rassen > grote rassen
 
   kleine rassen > grote rassen
  
−
Bij paarden vertoont de cortisolspiegel een diurnaal ritme waarbij de spiegel ‘s morgens lager is dan ‘s avonds.
+
Bij paarden vertoont de cortisolspiegel wel een diurnaal ritme waarbij de spiegel ‘s morgens lager is dan ‘s avonds.
  
−
*Zie [[ACTH stimulatietest]]
+
==Links==
−
*Zie [[LDDST]]
+
*[[ACTH stimulatietest]]
−
*Zie [[HDDST]]
+
*[[LDDST]]
 +
*[[HDDST]]
 +
*[http://www.dechra-us.com/Files/Filer/RelatedDownloads/vetoryl_technicalbrochure.pdf Technische brochure Vetoryl® Dechra]
  
 
==Referenties==
 
==Referenties==
 
{{Reflist}}
 
{{Reflist}}
 +
 +
[[Category:Hormonen]]
 
[[Category:LabWijzer]]
 
[[Category:LabWijzer]]

Huidige versie van 16 mei 2015 om 11:32

Benamingen en codes
Omschrijving Cortisol
Synoniemen
Loinc 2143-6 41407-8 40928-4
Code DCORT
Aanvraagcode
Afname en methode
Staal Serum (EDTA, Heparine, Citraat)
Min volume (?) 300 µL (0.3 mL) serum/plasma
Methode Elektrochemiluminescentie
Rapportering
Rubriek Biochemie
Subrubriek Bijnier
Frequentie ma-za
Doorlooptijd zelfde dag
Eenheid µg/dL
Alt. Eenheid nmol/L
Conversie µg/dL x 27.586 = nmol/L
Dog.svg

Indicatie

  • Diagnostisch enkel zinvol in combinatie met ACTH stimulatietest of Dexamethasone supressietesten.
  • Monitoring trilostane therapie (alternatief voor de ACTH stimulatietest): na 10d, 28d, 12w en vervolgens om de 3m.

Staalname

Serumtube


  • Bij voorkeur: serum
  • Voor monitoring is het van belang om steeds op consequent dezelfde moment bloed te af te nemen, bij voorkeur 4-6u na de laatste toediening.

Referentie-interval

Laag Hoog Eenheid Laag SI Hoog SI SI eenheid
Hond 1.8 6.5 µg/dL 50 180 nmol/L
Kat 0.5 5.5 µg/dL 10 150 nmol/L
Paard 1.8 6 µg/dL 50 170 nmol/L
Rund 3 8 µg/dL 80 220 nmol/L
  • Basaalwaarden

Conversie

Cortisol µg/dL  x   =  nmol/L
 =   / 


Interpretatie

Een enkelvoudige bepaling heeft geen diagnostisch nut. Op één uitzondering na een basale waarde van >2 µgdL sluit hypoadrenocorticisme uit. Voor de bevestiging ervan echter blijft een ACTH stimulatietest noodzakelijk.[1]

Monitoring

Steeds in combinatie met klinische respons interpreteren.

Cortisol basaal <1.8 µg/dL >1.8 µg/dL
oversuppressie mogelijk oversuppressie uitgesloten
Kliniek
OK Therapie verderzetten, na 10d opnieuw controleren Therapie verderzetten, opvolgen volgens schema
Slecht Therapie stoppen Tekens van HAC, dosis voorzichtig opdrijven, na 10d opnieuw controleren

Interferrentie

  • Fysiologisch factoren zoals leeftijd, cyclusstadium, dracht en pre- en postpartum kunnen de basale cortisolconcentratie beïnvloeden; uiteraard ook stress en elke situatie die daartoe aanleiding kan geven (chronische ziekte incl.).
  • Glucocorticoïden kruisreageren met de bepaling. De gemeten waarden zullen verhoogd zijn zolang de stof in het bloed aanwezig is, daarna zijn ze verlaagd door hun latent negatief feedback-effect.

Fysiologie

Cortisol is het belangrijkste endogeen glucocorticosteroïd van zoogdieren, geproduceerd door de zona fasciculata van de bijnieren. In het perifere bloed van volwassen vogels is bijna geen cortisol aanwezig, corticosterone is hier het voornaamste glucocorticoïd.

Vasten gedurende 36u beïnvloedde de cortisolspiegel niet. Evenmin is er bij hond en kat een klinisch detecteerbaar diurnaal excretieritme, zoals bij de mens ,maar eerder een episodische fluctuatie.

Cortisol levels 

 pups tot 8 weken zijn <  volwassen dieren.
 mannelijk = vrouwelijk
 kleine rassen > grote rassen

Bij paarden vertoont de cortisolspiegel wel een diurnaal ritme waarbij de spiegel ‘s morgens lager is dan ‘s avonds.

Links

Referenties

  1. ↑ Peterson & Feinman: Hypercalcemia associated with hypoadrenocorticism in sixteen dogs. J. Am. Vet. Med. Assoc. 1982;181:802-4. PMID: 7141976.
Overgenomen van "http://wikilab.zoolyx.be/mediawiki/index.php?title=Cortisol&oldid=7206"