Cortisol
| ||||||||||||||||||||||||||||||||||||
Inhoud
Indicatie
- Diagnostisch enkel zinvol in combinatie met ACTH stimulatietest of Dexamethasone supressietesten.
- Monitoring trilostane therapie (alternatief voor de ACTH stimulatietest): na 10d, 28d, 12w en vervolgens om de 3m.
Staalname
- Bij voorkeur: serum
- Voor monitoring is het van belang om steeds op consequent dezelfde moment bloed te af te nemen, bij voorkeur 4-6u na de laatste toediening.
Referentie-interval
| Laag | Hoog | Eenheid | Laag SI | Hoog SI | SI eenheid | ||
|---|---|---|---|---|---|---|---|
| Hond | 1.8 | 6.5 | µg/dL | 50 | 180 | nmol/L | |
| Kat | 0.5 | 5.5 | µg/dL | 10 | 150 | nmol/L | |
| Paard | 1.8 | 6 | µg/dL | 50 | 170 | nmol/L | |
| Rund | 3 | 8 | µg/dL | 80 | 220 | nmol/L |
- Basaalwaarden
Conversie
Interpretatie
Een enkelvoudige bepaling heeft geen diagnostisch nut. Op één uitzondering na een basale waarde van >2 µgdL sluit hypoadrenocorticisme uit. Voor de bevestiging ervan echter blijft een ACTH stimulatietest noodzakelijk.[1]
Monitoring
Steeds in combinatie met klinische respons interpreteren.
| Cortisol basaal | <1.8 µg/dL | >1.8 µg/dL |
|---|---|---|
| oversuppressie mogelijk | oversuppressie uitgesloten | |
| Kliniek | ||
| OK | Therapie verderzetten, na 10d opnieuw controleren | Therapie verderzetten, opvolgen volgens schema |
| Slecht | Therapie stoppen | Tekens van HAC, dosis voorzichtig opdrijven, na 10d opnieuw controleren |
Interferrentie
- Fysiologisch factoren zoals leeftijd, cyclusstadium, dracht en pre- en postpartum kunnen de basale cortisolconcentratie beïnvloeden; uiteraard ook stress en elke situatie die daartoe aanleiding kan geven (chronische ziekte incl.).
- Glucocorticoïden kruisreageren met de bepaling. De gemeten waarden zullen verhoogd zijn zolang de stof in het bloed aanwezig is, daarna zijn ze verlaagd door hun latent negatief feedback-effect.
Fysiologie
Cortisol is het belangrijkste endogeen glucocorticosteroïd van zoogdieren, geproduceerd door de zona fasciculata van de bijnieren. In het perifere bloed van volwassen vogels is bijna geen cortisol aanwezig, corticosterone is hier het voornaamste glucocorticoïd.
Vasten gedurende 36u beïnvloedde de cortisolspiegel niet. Evenmin is er bij hond en kat een klinisch detecteerbaar diurnaal excretieritme, zoals bij de mens ,maar eerder een episodische fluctuatie.
Cortisol levels
pups tot 8 weken zijn < volwassen dieren. mannelijk = vrouwelijk kleine rassen > grote rassen
Bij paarden vertoont de cortisolspiegel wel een diurnaal ritme waarbij de spiegel ‘s morgens lager is dan ‘s avonds.
