Fenobarbital

Benamingen en codes Omschrijving Fenobarbital Synoniemen Loinc 3948-7 Code DFENOB Aanvraagcode 2810 Afname en methode Staal Serum (EDTA, Heparine) Min volume (?) 300 µL (0.3 mL) serum/plasma Methode Immunochemiluminescentie Rapportering Rubriek Drugmonitoring Frequentie ma-za Doorlooptijd zelfde dag Eenheid mg/L Alt. Eenheid µmol/L Conversie mg/L x 4.306 = µmol/L

Indicaties

• Instellen en opvolgen fenobarbital- of primidonetherapie bij epilepsiepatiënten
• Hervallen epilepsieaanvallen
• Overdosis: slaperigheid, ataxie, polydipsie, polyfagie.

Staalname

Serumtube

Frequentie

• na instellen van de therapie
• hercontrole na 3m
• routinecontrole vervolgens om de 6m.
• na elke dosiswijziging
• Bij het starten of wijzigen van de dosering 15 d (5 x t1/2) wachten vooraleer opnieuw een steady state bereikt wordt

Tijdstip van afname

• toxiciteit: piekconcentratie, ie 4-6u na de laatste toediening
• hervallen: dalconcentratie, ie vlak voor de volgende toediening
• steady state onbekend: beide concentraties noodzakelijk
• routinecontrole in steady state zonder klachten: één van beide volstaat. Tijdens steady state is er weinig verschil tussen piek en dal. Dalconcentratie theoretisch het meest geschikt om onderdosering te detecteren. Gebruik voor dezelfde patient in elk geval steeds hetzelfde meetpunt.

Referentie-interval

	Laag	Hoog	Eenheid		Laag SI	Hoog SI	SI eenheid
Hond	20	40	mg/L		86	172	µmol/L
Kat	20	40	mg/L		86	172	µmol/L
Paard	30	40	mg/L		129	172	µmol/L

Therapeutische concentratie bij monotherapie

Conversie

Fenobarbital		mg/L	x		=		µmol/L
			=		/

Interpretatie

Het bijstellen van de dosis kan op basis van een dubbelmeting (meest nauwkeurig) of op basis van een enkelvoudige meting (zie ook #Staalname).

Indien geen respons ondanks een dalconcentratie binnen het therapeutisch bereik, mag men de dosis voorzichtig opdrijven met stapjes van 5 mg/L tot de maximum therapeutische concentratie of de beoogde respons bereikt wordt.

Bij toxiciteit gaat men hetzelfde te werk maar in omgekeerde zin tot de minimum therapeutische concentratie ingesteld is.

Op basis van een enkelvoudige meting

nieuwe dosis = (oude dosis x doelconcentratie) / gemeten concentratie

Oude dosis NIeuwe dosis Gemeten concentratie Doelconcentratie

M.a.w. als de dosis verdubbelt, zal de bereikte plasmaconcentratie ook verdubbelen en vice versa.

Op basis van piek- en dalconcentratie

Met de piek- (C1) en de dalconcentratie (C2) kan men de eliminatieconstante k_e en de halfwaardetijd (t_1/2) berekenen aan de hand van volgende formules.

k_e = ln(C1/C2) / (t2-t1)

t_1/2 = 0.693 / -k_e

Piekconcentratie			Eliminatieconstante
Dalconcentratie			Halfwaardetijd
Tijdsverschil (in uren)

Indien t_1/2 <36u of de piek- en dalconcentratie >25% verschillen wordt een 3x-daagse dosis aangeraden.

KBr

Combinatie met KBr verbreedt het therapeutisch bereik (4-56 mg/L). Aangezien sommige honden enkel met KBr gebaat zijn, is er geen echte benedengrens voor de therapeutische fenobarbitalconcentratie igv combinatietherapie.

Nevenwerkingen

Fenobarbital induceert leverenzymes (ALP, ALT) bij de meeste honden maar zelden bij de kat. Chronisch gebruik kan ook het serum albumine en cholesterol doen dalen hoewel ernstig leverfalen (icterus, cirrhose, encefalopathie) heel ongewoon is. Dosisvermindering is gewoonlijk voldoende om de leverenzymes te doen dalen. Bromide kan noodzakelijk zijn om de epilepsie-aanvallen onder controle te houden.

Farmacologie

Fenobarbital verhoogt de aanvaldrempel en verlaagt de elektrische activiteit van de aanvalfocus door de werking van GABA te versterken. Het geleidingsvermogen in de neurone voor Cl-ionen wordt hierdoor verhoogd evenals de noodzakelijke depolarisatiepotentiaal. Een effect dat vermoedelijk slechts bij hoge concentraties een belangrijke rol speelt is dat tevens de Ca-influx in de zenuwcellen verminderd wordt waardoor de release van neurotransmitters afneemt.

	Fenobarbital	Primidone
Absorptie oraal	hond 0.7 l/kg	idem
Halfwaardetijd	24-40 u	6.1 u
Steady state	14-16 d	14-16 d
Dosis hond	2.5 mg/kg 2x/d	11-25 mg/kg 1-2x/d
Dosis kat	idem	niet aangeraden